Pierwszy raz w historii Unia Europejska
dysponuje własną służbą mundurową – stałą służbą Europejskiej Straży Granicznej
i Przybrzeżnej. Funkcjonariusze straży granicznej i przybrzeżnej
Frontexu – wyszkoleni przez najlepszych ekspertów i wyposażeni
w najnowocześniejszy sprzęt – są przygotowani na wyzwania na granicach
i do pomocy w zapewnieniu właściwego funkcjonowania europejskiej
strefy Schengen.
Do ich działań należą zarządzanie migracjami,
zwalczanie przestępczości transgranicznej i operacje powrotowe, a także
wspomaganie organów krajowych w dopilnowaniu, aby wszyscy podróżni mogli
bezpiecznie i sprawnie przekraczać granicę.
Funkcjonariusze stałej służby Frontexu działają
pod dowództwem krajowych organów państwa, w którym są rozmieszczeni. Mogą
być rozlokowani na granicach zewnętrznych państw członkowskich UE bądź wysłani
do państwa spoza UE, o ile podpisało ono z UE umowę o statusie.
Funkcjonariusze stałej służby Frontexu są obecni na lądowych i morskich
granicach zewnętrznych oraz w międzynarodowych portach lotniczych,
a także pracują w siedzibie agencji w Warszawie.
Utworzenie
stałej służby jest ważnym osiągnięciem w ramach integracji europejskiej.
Oznacza również rzeczywistą transformację Frontexu – wkrótce więcej personelu
agencji będzie pracować w terenie niż w siedzibie. Frontex stanie się
prawdziwie operacyjnym organem UE.
Stała
służba Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej przyczynia się do
wzmocnienia i zabezpieczenia strefy Schengen, największego obszaru swobodnego
podróżowania na świecie.
Trwale
pomaga prowadzić odprawy graniczne oraz udziela wsparcia w zarządzaniu
migracjami, na przykład przez sprawdzanie obywatelstwa, rejestrację osób
i pobieranie odcisków palców. Funkcjonariusze pomagają w wykrywaniu niedozwolonych
środków odurzających, broni lub innych nielegalnych działań na granicach.
Znaczna część stałej służby pomaga w obsłudze powrotu do kraju pochodzenia
osób, które przebywają w Europie nielegalnie. Funkcjonariusze mają
uprawnienia wykonawcze do prowadzania kontroli granicznych i mogą nosić
broń palną.
W skład
stałej służby wchodzą cztery kategorie funkcjonariuszy. Są wśród nich personel
i funkcjonariusze wysyłani do Frontexu z państw członkowskich
w ramach długo- lub krótkookresowych misji, a także rezerwa, którą
można uruchomić w czasach kryzysu.
Do
2027 r. stała służba Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej będzie
liczyć łącznie 10 000 osób, w tym 3000 funkcjonariuszy kategorii 1,
czyli pracowników Frontexu. Pozostałe 7000 funkcjonariuszy będzie
oddelegowanych z państw członkowskich UE.
Kategoria 1:
funkcjonariusze straży granicznej zatrudnieni bezpośrednio przez Frontex jako
członkowie personelu i regularnie przydzielani do misji ochrony granic
w zależności od ich profilu
Kategoria 2:
członkowie personelu oddelegowani przez państwa członkowskie na długi okres
Kategoria 3:
członkowie personelu oddelegowani przez państwa członkowskie na krótki okres
Kategoria 4: rezerwa funkcjonariuszy straży granicznej
z państw członkowskich UE dostępna na wypadek nagłego kryzysu
w zakresie zarządzania granicami.
Wszyscy funkcjonariusze stałej służby
przechodzą szkolenie podstawowe w celu przygotowania się do działania
w obszarach operacyjnych. Dzięki temu mają niezbędne umiejętności do
współdziałania w dowolnym określonym obszarze operacyjnym, przy zachowaniu
pełnej zgodności z obowiązującym prawem UE i normami etycznymi.
Po odbyciu szkolenia podstawowego
funkcjonariusze stałej służby przez całą karierę zawodową przechodzą różnego
rodzaju szkolenia specjalistyczne.
Mogą wyspecjalizować się w takich
zadaniach, jak wykrywanie fałszywych dokumentów, wsparcie w operacjach
powrotowych lub pomoc w znajdowaniu skradzionych samochodów. Inni
funkcjonariusze mogą pracować w obszarze gromadzenia informacji bądź
danych na temat siatek przestępczych.
Przez cały okres kariery zawodowej
funkcjonariusze stałej służby będą mieć możliwość zdobywania nowych kompetencji
zgodnie ze swoim doświadczeniem, ale także wykonywania nowych zadań, co pozwoli
im na zdobycie pełnej znajomości zintegrowanego zarządzania granicami.
Stała służba została ustanowiona rozporządzeniem (UE) 2019/1896 z dnia
13 listopada 2019 r. w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i
Przybrzeżnej