Wat is Frontex?
Frontex, het Europees
Grens- en kustwachtagentschap werd opgericht in
2004 om de EU-lidstaten en de met Schengen geassocieerde landen bij te staan om
de buitengrenzen van de ruimte van vrij verkeer van de EU te beschermen. Als
EU-agentschap wordt Frontex gefinancierd uit de EU-begroting en door bijdragen van
met Schengen geassocieerde landen. Tegen 2020 wordt verwacht dat het agentschap
zo'n 1 000 personeelsleden in dienst zal hebben. Bijna een kwart van hen
is door de lidstaten gedetacheerd en zal na het beëindigen van de termijn bij
Frontex weer terugkeren naar zijn of haar nationale dienst.
In 2016 is het Agentschap uitgebreid en omgevormd tot het Europees
Grens- en kustwachtagentschap, waarbij het takenpakket
werd verbreed van migratiebeheersing naar grensbeheer en het Agentschap meer
verantwoordelijkheden kreeg bij de bestrijding van grensoverschrijdende
criminaliteit. Inmiddels wordt Frontex erkend
als een van de hoekstenen van de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht van
de EU. Opsporing en redding gingen ook officieel deel uitmaken van zijn mandaat
wanneer dergelijke situaties zich voordeden in het kader van
grensbewakingsoperaties op zee.
Frontex is een
operationeel agentschap dat op elk willekeurig moment meer dan 1 500
functionarissen uit de lidstaten inzet in de hele EU. Om nieuwe en snel veranderende
situaties beter te kunnen volgen, is het Frontex-situatiecentrum dat
verantwoordelijk is voor het monitoren van de buitengrenzen nu zeven dagen per
week en 24 uur per dag actief.
Rechtsgrondslag en verantwoordingsplicht
Frontex, het Europees
Grens- en kustwachtagentschap, is opgericht bij Verordening (EU) 2016/1624 van
14 september 2016 betreffende de Europese grens- en kustwacht (PB
L 251 van 16.9.2016, blz. 1). Frontex is gevestigd in Warschau,
Polen.
Hoewel het Europees Agentschap voor het beheer van de
operationele samenwerking aan de buitengrenzen van de lidstaten van de Europese
Unie is vervangen door het Europees
Grens- en kustwachtagentschap, is de rechtspersoonlijkheid van het
Agentschap onveranderd gebleven, evenals de naam ervan: Frontex.
Frontex staat in
voortdurend contact met lidstaten en de EU-instellingen. Het Agentschap stelt
alles in het werk om zijn activiteiten transparant te laten verlopen, en
hiertoe neemt de uitvoerend directeur regelmatig deel aan en geeft hij uitleg
tijdens hoorzittingen in het Europees Parlement en vergaderingen van de EU-Raad
van ministers die verantwoordelijk zijn voor binnenlandse zaken en migratie. Op
deze manier vervult Frontex zijn verantwoordingsplicht aan het Europees
Parlement en de Raad als begrotingsautoriteiten.
Bovenal staat Frontex
onder toezicht van een raad van bestuur die bestaat uit een vertegenwoordiger
van elke lidstaat en twee vertegenwoordigers van de Commissie (zie hieronder
voor nadere inlichtingen). Net als alle EU-organen, kan Frontex worden
onderworpen aan audits door de Rekenkamer of aan onderzoeken door het Europees
Bureau voor fraudebestrijding, OLAF.
Verdere essentiële
documenten met betrekking tot de rechtsgrondslag en verantwoordingsplicht van
het Agentschap zijn hier (in het Engels) beschikbaar:
Rechtsinstrumenten
Besluiten
van de raad van bestuur
Notulen
van de raad van bestuur
Visie, missie en waarden
Onze visie
De Europese ruimte van
vrijheid, veiligheid en recht beschermen.
Onze missie
Samen met de
lidstaten zorgen wij voor veilige en goed functionerende buitengrenzen die
veiligheid bieden.
Onze waarden
Wij zijn professioneel
Wij beschikken over
de kennis, vaardigheden en competenties die nodig zijn om onze missie op
efficiënte wijze en met hoge ethische normen uit te voeren. We streven
voortdurend naar topkwaliteit om onze prestaties te verbeteren.
Wij tonen respect
Wij erkennen mensen,
instellingen en hun rol en tonen respect door hen als waardevol en belangrijk
te behandelen.
Wij streven naar samenwerking
Samen met de
relevante nationale autoriteiten van de EU-lidstaten en andere belanghebbenden beheren wij de
buitengrenzen van de EU en streven we naar samenwerking met derde landen.
Zowel binnen de
organisatie, als met externe belanghebbenden werken we samen om
gemeenschappelijke doelen en doelstellingen te verwezenlijken.
Wij leggen verantwoording af
Wij zijn betrouwbaar
als het gaat om het nakomen van onze verantwoordelijkheden en de punctualiteit
en kwaliteit van onze werkzaamheden.
Wij geven om mensen
Als Europese
overheidsfunctionarissen dienen wij de belangen van de burgers, omdat wij om
mensen geven en in Europese waarden geloven.
De raad van bestuur
De raad van bestuur
keurt de begroting goed en verifieert de uitvoering ervan, benoemt de
uitvoerend en plaatsvervangend uitvoerend directeur en waarborgt de
transparantie van de besluitvormingsprocedures van het Agentschap. Als
wettelijke vertegenwoordiger van het Agentschap moet de uitvoerend directeur
voor zijn activiteiten rechtsreeks verantwoording afleggen aan dit
bestuursorgaan.
De raad van bestuur,
die vijfmaal per jaar bijeenkomt, bestaat uit vertegenwoordigers van de hoofden
van de grensautoriteiten van de 26 EU-lidstaten die gehouden zijn tot
naleving van de bepalingen van het Schengengebied, plus twee leden van de
Europese Commissie. IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland, die geen
lid zijn van de EU, maar wel geassocieerde landen van het Schengengebied zijn,
hebben eveneens een vertegenwoordiger in de raad van bestuur, maar met beperkt
stemrecht.
Vertegenwoordigers
van het Verenigd Koninkrijk en de Republiek Ierland worden tevens uitgenodigd
om deel te nemen aan de vergaderingen van de raad van bestuur, maar zij hebben
geen stemrecht als gevolg van hun besluit (vóór de oprichting van Frontex in
2004) om slechts gedeeltelijk deel te nemen aan de Schengensamenwerking.
Belangrijkste verantwoordelijkheden
Inzet ter plaatste
Het
agentschap regelt de inzet van rechtshandhavers uit de lidstaten en
geassocieerde Schengenlanden, en regelt schepen, vliegtuigen en apparatuur voor
grensbewaking aan de buitengrenzen wanneer extra hulp nodig is. Aanvullend op
de grensbewaking zijn de operaties van Frontex ook gericht op veiligheid op
zee, veiligheidscontroles, opsporings- en reddingsacties en bescherming van het
milieu.
Risicoanalyse
Frontex
maakt een inschatting van de risico’s voor de veiligheid aan de EU-buitengrenzen.
Daarbij wordt een beeld geschetst van onderliggende trends en patronen als het
gaat om irreguliere migratiestromen en grensoverschrijdende criminaliteit aan
de buitengrenzen. Het agentschap deelt deze bevindingen met de EU-lidstaten en
de Europese Commissie en gebruikt ze voor de planning van activiteiten in de
toekomst. Alle activiteiten van Frontex stoelen op een grondige risicoanalyse.
Monitoring van de situatie
Frontex
volgt continu de situatie aan de buitengrenzen van de Europese Unie. Daarbij
zorgt het agentschap ook voor updates en dringende meldingen aan de lidstaten,
de geassocieerde Schengenlanden, de Europese Commissie en andere agentschappen.
Kwetsbaarheidsonderzoek
Het agentschap
verricht jaarlijkse evaluaties van de capaciteit en mogelijkheden van de
lidstaten en geassocieerde Schengenlanden om bijzondere uitdagingen aan de
buitengrenzen het hoofd te kunnen bieden, waaronder migratiestromen. Frontex zet ook verbindingsfunctionarissen
in EU-lidstaten in om het agentschap een goed algemeen overzicht van
grenscontroles op Europees niveau te doen behouden.
Europese samenwerking inzake kustwachttaken
Frontex
ondersteunt de samenwerking van autoriteiten op het gebied van wetshandhaving,
Europese agentschappen en de douane aan de zeegrenzen. Schepen en vliegtuigen
die worden ingezet voor operaties verzamelen en delen ook informatie met de
bevoegde diensten voor visserijcontrole, de opsporing van vervuiling op zee en de
handhaving van maritieme wetgeving.
Het delen van informatie over criminaliteit
Het
agentschap deelt de informatie die is verzameld aan de buitengrenzen met alle
bevoegde nationale autoriteiten, Europol en andere Europese agentschappen.
Daartoe behoort ook de informatie over personen die worden verdacht van
betrokkenheid bij criminele activiteiten, zoals de smokkel van migranten,
mensenhandel en terrorisme.
Terugkeeroperaties
Frontex
speelt een steeds belangrijker rol bij de terugkeer van mensen die niet in de
Europese Unie mogen blijven naar hun land van origine. Het agentschap
ondersteunt lidstaten bij het coördineren en de financiering van
terugkeeroperaties, maar kan deze ook op eigen initiatief opzetten. Daarvoor
kan Frontex vliegtuigen charteren en tickets boeken op lijnvluchten. Het
agentschap helpt daarbij ook bij het verkrijgen van de benodigde reisdocumenten
voor de terugkeer en voorziet in experts, die kunnen assisteren bij de
terugkeeroperaties.
Externe relaties
Samenwerking
met landen buiten de EU en de Schengenzone maakt een integraal onderdeel uit
van het mandaat van Frontex en is een van de strategische prioriteiten voor het
agentschap. Om te zorgen voor een geïntegreerd Europees grensbeheer ontwikkelt
en onderhoudt Frontex een netwerk van partnerschappen met de grensautoriteiten
in niet-EU-lidstaten, met name de landen die aan de Unie grenzen, en ook in
landen van herkomst en doortocht van migranten. Daarvoor zet Frontex in die
landen ook verbindingsofficieren in.
Snelle interventie
Frontex kan
op zeer korte termijn grens- en kustwachters en materieel inzetten in Europese
lidstaten en geassocieerde Schengenlanden als deze aan hun buitengrenzen te
maken krijgen met uitzonderlijke situaties. Lidstaten moeten ervoor zorgen dat
zij op verzoek van het agentschap gezamenlijk tot 1 500 functionarissen snel in
kunnen zetten via een pool.
Onderzoek en ontwikkeling
Frontex
brengt deskundigen op het gebied van grenscontrole samen met onderzoekers en
vertegenwoordigers van de industrie om ervoor te zorgen dat nieuwe technologieën
voldoen aan de vraag van de autoriteiten op het gebied van grenscontrole.
Opleiding
Frontex
ontwikkelt gezamenlijke normen voor de opleiding van grens- en kustwachtpersoneel
in de EU en de geassocieerde Schengenlanden. Dit moet ervoor zorgen dat wanneer
reizigers een Europese buitengrens passeren zij altijd te maken krijgen met
dezelfde normen en praktijken voor grenscontrole. Dit zorgt er ook voor dat grens-
en kustwachters uit verschillende landen efficiënt kunnen samenwerken als zij in
gezamenlijke Frontex-operaties worden ingezet.
Gezamenlijke operaties
Van alle
activiteiten van het agentschap zijn de gezamenlijke operaties de meest
zichtbare. Frontex zet honderden grens- en kustwachters in, samen met schepen,
auto’s, vliegtuigen en ander materieel, om lidstaten te hulp te schieten als
zij problemen ondervinden aan de Europese buitengrenzen. Deze operaties vinden
plaats aan de Europese land- en zeegrenzen maar ook in internationale
luchthavens. Momenteel rekent Frontex vooral op de EU-lidstaten en
geassocieerde Schengenlanden om gespecialiseerde functionarissen en materieel
voor zijn operaties te leveren maar het agentschap zal steeds vaker zelf
materiaal kunnen huren en aankopen. Frontex kan ook rekenen op een pool van
minstens 1 500 functionarissen die binnen de vijf dagen kunnen worden ingezet
bij noodgevallen aan de Europese grenzen.
De
Frontex-operaties die plaatsvinden in het Middellandse Zeegebied helpen Italië,
Griekenland en Spanje om het hoofd te bieden aan de migratiedruk, en alle
operaties helpen ook om verschillende vormen van grensoverschrijdende
criminaliteit aan te pakken. Bij de operaties op zee komen ook andere taken
kijken, zoals het monitoren van vervuiling en illegale visserij. Dit gebeurt in
samenwerking met andere EU-agentschappen, met name Europol, het Europees
Agentschap voor maritieme veiligheid (EMSA) en het Europees Bureau voor
visserijcontrole (EFCA).
Wetshandhaving
Frontex speelt
een essentiële rol bij de versterking van de interne veiligheid van het
Schengengebied door de buitengrenzen te bewaken, door veiligheidscontroles en
terugkeeroperaties uit te voeren en door samen te werken met de nationale
autoriteiten en Europol.
Frontex helpt ook
terrorisme te bestrijden door de lidstaten bij te staan in het verscherpen van
controles aan de buitengrenzen en door hen te steunen in het opsporen van
mogelijke terroristische strijders uit het buitenland. De functionarissen die
Frontex inzet, worden opgeleid om personen op te sporen die in verband kunnen
worden gebracht met terrorisme.
Rol van Frontex bij opsporings- en reddingsoperaties
Deelname aan opsporings-
en reddingsoperaties is altijd al een prioriteit voor Frontex geweest en is
vastgelegd in de EU-verordening tot oprichting van de Europese grens- en
kustwacht. Frontex is verplicht technische en operationele bijstand op zee te
verlenen ter ondersteuning van reddingsacties die zich kunnen voordoen tijdens
grensbewakingsoperaties.
Opsporings- en
reddingsactiviteiten zijn ook een specifieke doelstelling binnen het
operationele plan van elke Frontex-operatie op zee.
Tussen 2015 en
2017 heeft Frontex 280 000 mensen op de Middellandse Zee helpen redden.
Grondrechten
Bij alle activiteiten
van Frontex staat het respecteren en beschermen van de grondrechten centraal.
Voordat ze worden ingezet, worden medewerkers van het Agentschap en nationale
functionarissen die deelnemen aan Frontex-operaties, opgeleid op het gebied van
grondrechten en toegang tot internationale bescherming. De verplichting om
potentiële schendingen van grondrechten te vermelden, wordt in elk operationeel
plan geïntegreerd.
Een
grondrechtenfunctionaris is onafhankelijk in de uitvoering van al zijn/haar
taken, brengt rechtstreeks verslag uit aan de raad van bestuur en werkt samen
met het Adviesforum voor de grondrechten. Het Adviesforum staat de uitvoerend
directeur en de raad van bestuur met onafhankelijk advies bij op het gebied van
grondrechtenvraagstukken. Het bestaat uit drie vaste leden, drie internationale
organisaties en negen maatschappelijke organisaties die voor een termijn van
drie jaar worden geselecteerd.
Permanente leden:
- Bureau van de Europese Unie voor
de grondrechten (FRA)
-
Europees Ondersteuningsbureau voor
asielzaken (EASO)
-
Hoge Commissaris van de Verenigde
Naties voor de Vluchtelingen (UNHCR)
Internationale
organisaties:
- Raad van Europa (RvE)
-
Internationale Organisatie voor
Migratie (IOM)
-
Organisatie voor Veiligheid en
Samenwerking in Europa (OVSE)
Maatschappelijke
organisaties die thans vertegenwoordigd zijn:
- AIRE Centre
-
Amnesty International European
Institutions Office (AI-EIO)
-
Caritas Europa
-
Kerkelijke Commissie voor
migranten in Europa (CCME)
-
Europese Raad voor vluchtelingen
en in ballingschap levenden (ECRE)
-
Internationale Commissie van
Juristen (ICJ)
-
Jezuïtische vluchtelingendienst
(JRS)
-
Platform voor internationale
samenwerking inzake migranten zonder verblijfsvergunning (PICUM)
-
EU-kantoor van het Rode Kruis
(RCEU)
Vragen met betrekking
tot de gebieden die onder de bevoegdheid van het Bureau voor de grondrechten
vallen, moeten worden verzonden aan FRO@frontex.europa.eu
Klachten
In overeenstemming
met de verordening betreffende de Europese grens- en kustwacht, heeft het
Agentschap een klachtenmechanisme opgezet, zodat iedereen die van mening is dat
zijn/haar rechten op enigerlei wijze door Frontex zijn geschonden, daarvan
melding kan maken.
Indien u van mening
bent dat uw rechten zijn geschonden door de handelingen van een medewerker die
bij een Frontex-activiteit betrokken is, kunt u een klacht indienen.
Klachten moet
schriftelijk worden ingediend, maar dit kan namens u ook door iemand anders
worden gedaan, bijvoorbeeld een familielid of een advocaat. Uw klacht mag in
elke taal worden opgesteld.
Om een klacht in te
dienen, volgt u deze link.
Transparantie en informatie
Verzoeken om informatie
Verzoeken om
informatie, algemene en specifieke vragen over (het werk van) Frontex,
verzoeken om gesprekken, verzoeken om statistische gegevens, of vragen over
verslagen die op onze website zijn gepubliceerd, kunnen worden verstuurd naar:
question@frontex.europa.eu
Mediaverzoeken:
press@frontex.europa.eu
Openbare toegang tot documenten
Rechtskader
Het beginsel van
transparantie en de rechten van individuele personen op toegang tot documenten
van EU-organen zijn vastgelegd in zowel artikel 15 van het VWEU als
artikel 42 van het Handvest van de grondrechten van de EU en worden
uitgevoerd middels Verordening (EG) nr. 1049/2001
van het Europees Parlement en de Raad van 30 mei 2001 inzake de toegang
van het publiek tot documenten van het Europees Parlement, de Raad en de
Commissie (Verordening (EG) nr. 1049/2001).
Het verband tussen
Verordening (EG) nr. 1049/2001 en het Frontex-kader wordt opnieuw
benadrukt in artikel 74 van de verordening betreffende de Europese grens-
en kustwacht.
Het interne kader
voor openbare toegang tot documenten van Frontex is vastgesteld bij Besluit nr. 25/2016
van de raad van bestuur van Frontex van 21 september 2016.
Aanvragen
Iedere EU-burger en
iedere natuurlijke of rechtspersoon met verblijfplaats of statutaire zetel in
de EU heeft het recht op toegang tot documenten van Frontex, mits wordt voldaan
aan de voorwaarden die zijn vastgesteld in Verordening (EG) nr. 1049/2001.
Om aan te tonen dat u
het recht hebt om toegang tot de documenten aan te vragen, moet u een
identiteitsbewijs/bewijs van uw volmacht voor een rechtspersoon met
verblijfplaats of statutaire zetel in de EU overleggen.
Gelieve uw verzoek in
te dienen als bijlage bij een e-mail in pdf-, ASICE-, ADOC-, BDOC- of
EDOC-formaat, digitaal ondertekend door middel van een gekwalificeerde
elektronische handtekening in overeenstemming met de eDIAS-verordening
(Verordening (EU) nr. 910/2014). Kunt u geen gebruikmaken van deze vorm
van identificatie, dan wordt u verzocht een ID-kaart/paspoort/verblijfsvergunning
voor de EU (natuurlijke personen) in te dienen, of de registratie van uw
entiteit in een EU-lidstaat vergezeld van een volmacht die u het recht geeft
namens deze entiteit te handelen (rechtspersonen).
Zorg dat uw aanvraag
zo nauwkeurig mogelijk is, zodat het voor Frontex duidelijk is tot welk(e)
document(en) u toegang hebt aangevraagd.
Aanvragen kunnen per
post of e-mail worden ingediend bij:
Transparantiebureau
Frontex
Pl. Europejski 6
00-844 Varsovia
Polonia
pad@frontex.europa.eu o frontex@frontex.europa.eu
Verwerking
- Uw aanvraag, voorzien van het
vereiste bewijs dat u in aanmerking komt, wordt binnen 15 werkdagen vanaf
de registratie van uw aanvraag bevestigd en verwerkt.
-
In uitzonderlijke gevallen kan
deze termijn met 15 werkdagen worden verlengd.
-
Frontex reageert schriftelijk.
-
Indien uw aanvraag volledig of
gedeeltelijk wordt afgewezen, zal Frontex dit besluit onderbouwen.
-
Binnen 15 werkdagen na ontvangst
van de reactie waarin Frontex aangeeft de toegang geheel of gedeeltelijk te
weigeren, kunt u via een confirmatief verzoek een aanvraag indienen voor
heroverweging van het oorspronkelijke besluit van Frontex.
Gegevensbeschermingsverklaring
De verantwoordelijke
voor de verwerking is het Transparantiebureau dat bij Besluit nr. 25/2016 van
de raad van bestuur van 21 september 2016 is opgericht. Fysieke en e-mailadres:
Pl. Europejski 6 (00-844 Warschau- PL); e-mail: pad@frontex.europa.eu.
De functionaris voor gegevensbescherming kan worden gecontacteerd via dataprotectionoffice@frontex.europa.eu.
Voor de naleving van Verordening (EG) nr. 1049/2001 is verwerking van
de persoonsgegevens door de verwerkingsverantwoordelijke noodzakelijk.
De ontvangers van de
gegevens zijn speciaal hiervoor aangewezen personeelsleden van Frontex die
aanvragen voor openbare toegang tot documenten verwerken. Er vindt geen
internationale gegevensoverdracht plaats. De gegevens worden opgeslagen voor
een termijn van vijf jaar, vanaf het moment van het afsluiten van het bestand.
Aanvragers hebben het
recht hun gegevens te raadplegen, rectificeren, beperken, er bezwaar tegen aan
te tekenen en deze te wissen, evenals te verzoeken om overdracht van de
gegevens. Aanvragers kunnen hun rechten uitoefenen via het Transparantiebureau
en kunnen een klacht indienen bij de Europese Toezichthouder voor
gegevensbescherming.
De verstrekking van
gegevens is een wettelijke verplichting van Verordening (EG) nr. 1049/2001.
Wanneer wordt nagelaten gegevens te verstrekken, zal een aanvraag
niet-ontvankelijk worden verklaard.
Er wordt geen
geautomatiseerd besluitvormingsproces of profilering uitgevoerd.
Contact
Algemeen
Plac Europejski 6
00-844 Warsaw
Poland
frontex@frontex.europa.eu
(48 22) 205 95 00
Pers
Izabella Cooper + 48 667 667 292
Ewa Moncure +48 785 001 374
press@frontex.europa.eu
Documenten & Publicaties
Multimedia