Wat is Frontex?

Frontex, het Europees Grens- en kustwachtagentschap werd opgericht in 2004 om de EU-lidstaten en de met Schengen geassocieerde landen bij te staan om de buitengrenzen van de ruimte van vrij verkeer van de EU te beschermen. Als EU-agentschap wordt Frontex gefinancierd uit de EU-begroting en door bijdragen van met Schengen geassocieerde landen. Tegen 2020 wordt verwacht dat het agentschap zo'n 1 000 personeelsleden in dienst zal hebben. Bijna een kwart van hen is door de lidstaten gedetacheerd en zal na het beëindigen van de termijn bij Frontex weer terugkeren naar zijn of haar nationale dienst.

In 2016 is het Agentschap uitgebreid en omgevormd tot het Europees Grens- en kustwachtagentschap, waarbij het takenpakket werd verbreed van migratiebeheersing naar grensbeheer en het Agentschap meer verantwoordelijkheden kreeg bij de bestrijding van grensoverschrijdende criminaliteit. Inmiddels wordt Frontex erkend als een van de hoekstenen van de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht van de EU. Opsporing en redding gingen ook officieel deel uitmaken van zijn mandaat wanneer dergelijke situaties zich voordeden in het kader van grensbewakingsoperaties op zee.

Frontex is een operationeel agentschap dat op elk willekeurig moment meer dan 1 500 functionarissen uit de lidstaten inzet in de hele EU. Om nieuwe en snel veranderende situaties beter te kunnen volgen, is het Frontex-situatiecentrum dat verantwoordelijk is voor het monitoren van de buitengrenzen nu zeven dagen per week en 24 uur per dag actief.

Rechtsgrondslag en verantwoordingsplicht

Frontex, het Europees Grens- en kustwachtagentschap, is opgericht bij Verordening (EU) 2016/1624 van 14 september 2016 betreffende de Europese grens- en kustwacht (PB L 251 van 16.9.2016, blz. 1). Frontex is gevestigd in Warschau, Polen.

Hoewel het Europees Agentschap voor het beheer van de operationele samenwerking aan de buitengrenzen van de lidstaten van de Europese Unie is vervangen door het Europees Grens- en kustwachtagentschap, is de rechtspersoonlijkheid van het Agentschap onveranderd gebleven, evenals de naam ervan: Frontex.

Frontex staat in voortdurend contact met lidstaten en de EU-instellingen. Het Agentschap stelt alles in het werk om zijn activiteiten transparant te laten verlopen, en hiertoe neemt de uitvoerend directeur regelmatig deel aan en geeft hij uitleg tijdens hoorzittingen in het Europees Parlement en vergaderingen van de EU-Raad van ministers die verantwoordelijk zijn voor binnenlandse zaken en migratie. Op deze manier vervult Frontex zijn verantwoordingsplicht aan het Europees Parlement en de Raad als begrotingsautoriteiten.

Bovenal staat Frontex onder toezicht van een raad van bestuur die bestaat uit een vertegenwoordiger van elke lidstaat en twee vertegenwoordigers van de Commissie (zie hieronder voor nadere inlichtingen). Net als alle EU-organen, kan Frontex worden onderworpen aan audits door de Rekenkamer of aan onderzoeken door het Europees Bureau voor fraudebestrijding, OLAF.

Verdere essentiële documenten met betrekking tot de rechtsgrondslag en verantwoordingsplicht van het Agentschap zijn hier (in het Engels) beschikbaar:

Rechtsinstrumenten

Besluiten van de raad van bestuur

Notulen van de raad van bestuur

Visie, missie en waarden

Onze visie
De Europese ruimte van vrijheid, veiligheid en recht beschermen.

Onze missie
Samen met de lidstaten zorgen wij voor veilige en goed functionerende buitengrenzen die veiligheid bieden.

Onze waarden

Wij zijn professioneel
Wij beschikken over de kennis, vaardigheden en competenties die nodig zijn om onze missie op efficiënte wijze en met hoge ethische normen uit te voeren. We streven voortdurend naar topkwaliteit om onze prestaties te verbeteren.

Wij tonen respect
Wij erkennen mensen, instellingen en hun rol en tonen respect door hen als waardevol en belangrijk te behandelen.

Wij streven naar samenwerking
Samen met de relevante nationale autoriteiten van de EU-lidstaten en andere belanghebbenden beheren wij de buitengrenzen van de EU en streven we naar samenwerking met derde landen.

Zowel binnen de organisatie, als met externe belanghebbenden werken we samen om gemeenschappelijke doelen en doelstellingen te verwezenlijken.

Wij leggen verantwoording af
Wij zijn betrouwbaar als het gaat om het nakomen van onze verantwoordelijkheden en de punctualiteit en kwaliteit van onze werkzaamheden.

Wij geven om mensen
Als Europese overheidsfunctionarissen dienen wij de belangen van de burgers, omdat wij om mensen geven en in Europese waarden geloven.

De raad van bestuur

De raad van bestuur keurt de begroting goed en verifieert de uitvoering ervan, benoemt de uitvoerend en plaatsvervangend uitvoerend directeur en waarborgt de transparantie van de besluitvormingsprocedures van het Agentschap. Als wettelijke vertegenwoordiger van het Agentschap moet de uitvoerend directeur voor zijn activiteiten rechtsreeks verantwoording afleggen aan dit bestuursorgaan.

De raad van bestuur, die vijfmaal per jaar bijeenkomt, bestaat uit vertegenwoordigers van de hoofden van de grensautoriteiten van de 26 EU-lidstaten die gehouden zijn tot naleving van de bepalingen van het Schengengebied, plus twee leden van de Europese Commissie. IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland, die geen lid zijn van de EU, maar wel geassocieerde landen van het Schengengebied zijn, hebben eveneens een vertegenwoordiger in de raad van bestuur, maar met beperkt stemrecht.

Vertegenwoordigers van het Verenigd Koninkrijk en de Republiek Ierland worden tevens uitgenodigd om deel te nemen aan de vergaderingen van de raad van bestuur, maar zij hebben geen stemrecht als gevolg van hun besluit (vóór de oprichting van Frontex in 2004) om slechts gedeeltelijk deel te nemen aan de Schengensamenwerking.

Belangrijkste verantwoordelijkheden

Inzet ter plaatste
Het agentschap regelt de inzet van rechtshandhavers uit de lidstaten en geassocieerde Schengenlanden, en regelt schepen, vliegtuigen en apparatuur voor grensbewaking aan de buitengrenzen wanneer extra hulp nodig is. Aanvullend op de grensbewaking zijn de operaties van Frontex ook gericht op veiligheid op zee, veiligheidscontroles, opsporings- en reddingsacties en bescherming van het milieu.

Risicoanalyse
Frontex maakt een inschatting van de risico’s voor de veiligheid aan de EU-buitengrenzen. Daarbij wordt een beeld geschetst van onderliggende trends en patronen als het gaat om irreguliere migratiestromen en grensoverschrijdende criminaliteit aan de buitengrenzen. Het agentschap deelt deze bevindingen met de EU-lidstaten en de Europese Commissie en gebruikt ze voor de planning van activiteiten in de toekomst. Alle activiteiten van Frontex stoelen op een grondige risicoanalyse.

Monitoring van de situatie
Frontex volgt continu de situatie aan de buitengrenzen van de Europese Unie. Daarbij zorgt het agentschap ook voor updates en dringende meldingen aan de lidstaten, de geassocieerde Schengenlanden, de Europese Commissie en andere agentschappen.

Kwetsbaarheidsonderzoek
Het agentschap verricht jaarlijkse evaluaties van de capaciteit en mogelijkheden van de lidstaten en geassocieerde Schengenlanden om bijzondere uitdagingen aan de buitengrenzen het hoofd te kunnen bieden, waaronder migratiestromen. Frontex zet ook verbindingsfunctionarissen in EU-lidstaten in om het agentschap een goed algemeen overzicht van grenscontroles op Europees niveau te doen behouden.

Europese samenwerking inzake kustwachttaken
Frontex ondersteunt de samenwerking van autoriteiten op het gebied van wetshandhaving, Europese agentschappen en de douane aan de zeegrenzen. Schepen en vliegtuigen die worden ingezet voor operaties verzamelen en delen ook informatie met de bevoegde diensten voor visserijcontrole, de opsporing van vervuiling op zee en de handhaving van maritieme wetgeving.

Het delen van informatie over criminaliteit
Het agentschap deelt de informatie die is verzameld aan de buitengrenzen met alle bevoegde nationale autoriteiten, Europol en andere Europese agentschappen. Daartoe behoort ook de informatie over personen die worden verdacht van betrokkenheid bij criminele activiteiten, zoals de smokkel van migranten, mensenhandel en terrorisme.

Terugkeeroperaties
Frontex speelt een steeds belangrijker rol bij de terugkeer van mensen die niet in de Europese Unie mogen blijven naar hun land van origine. Het agentschap ondersteunt lidstaten bij het coördineren en de financiering van terugkeeroperaties, maar kan deze ook op eigen initiatief opzetten. Daarvoor kan Frontex vliegtuigen charteren en tickets boeken op lijnvluchten. Het agentschap helpt daarbij ook bij het verkrijgen van de benodigde reisdocumenten voor de terugkeer en voorziet in experts, die kunnen assisteren bij de terugkeeroperaties.

Externe relaties
Samenwerking met landen buiten de EU en de Schengenzone maakt een integraal onderdeel uit van het mandaat van Frontex en is een van de strategische prioriteiten voor het agentschap. Om te zorgen voor een geïntegreerd Europees grensbeheer ontwikkelt en onderhoudt Frontex een netwerk van partnerschappen met de grensautoriteiten in niet-EU-lidstaten, met name de landen die aan de Unie grenzen, en ook in landen van herkomst en doortocht van migranten. Daarvoor zet Frontex in die landen ook verbindingsofficieren in.

Snelle interventie
Frontex kan op zeer korte termijn grens- en kustwachters en materieel inzetten in Europese lidstaten en geassocieerde Schengenlanden als deze aan hun buitengrenzen te maken krijgen met uitzonderlijke situaties. Lidstaten moeten ervoor zorgen dat zij op verzoek van het agentschap gezamenlijk tot 1 500 functionarissen snel in kunnen zetten via een pool.

Onderzoek en ontwikkeling
Frontex brengt deskundigen op het gebied van grenscontrole samen met onderzoekers en vertegenwoordigers van de industrie om ervoor te zorgen dat nieuwe technologieën voldoen aan de vraag van de autoriteiten op het gebied van grenscontrole.

Opleiding
Frontex ontwikkelt gezamenlijke normen voor de opleiding van grens- en kustwachtpersoneel in de EU en de geassocieerde Schengenlanden. Dit moet ervoor zorgen dat wanneer reizigers een Europese buitengrens passeren zij altijd te maken krijgen met dezelfde normen en praktijken voor grenscontrole. Dit zorgt er ook voor dat grens- en kustwachters uit verschillende landen efficiënt kunnen samenwerken als zij in gezamenlijke Frontex-operaties worden ingezet.

Gezamenlijke operaties

Van alle activiteiten van het agentschap zijn de gezamenlijke operaties de meest zichtbare. Frontex zet honderden grens- en kustwachters in, samen met schepen, auto’s, vliegtuigen en ander materieel, om lidstaten te hulp te schieten als zij problemen ondervinden aan de Europese buitengrenzen. Deze operaties vinden plaats aan de Europese land- en zeegrenzen maar ook in internationale luchthavens. Momenteel rekent Frontex vooral op de EU-lidstaten en geassocieerde Schengenlanden om gespecialiseerde functionarissen en materieel voor zijn operaties te leveren maar het agentschap zal steeds vaker zelf materiaal kunnen huren en aankopen. Frontex kan ook rekenen op een pool van minstens 1 500 functionarissen die binnen de vijf dagen kunnen worden ingezet bij noodgevallen aan de Europese grenzen.

De Frontex-operaties die plaatsvinden in het Middellandse Zeegebied helpen Italië, Griekenland en Spanje om het hoofd te bieden aan de migratiedruk, en alle operaties helpen ook om verschillende vormen van grensoverschrijdende criminaliteit aan te pakken. Bij de operaties op zee komen ook andere taken kijken, zoals het monitoren van vervuiling en illegale visserij. Dit gebeurt in samenwerking met andere EU-agentschappen, met name Europol, het Europees Agentschap voor maritieme veiligheid (EMSA) en het Europees Bureau voor visserijcontrole (EFCA).

1/5

Wetshandhaving

Frontex speelt een essentiële rol bij de versterking van de interne veiligheid van het Schengengebied door de buitengrenzen te bewaken, door veiligheidscontroles en terugkeeroperaties uit te voeren en door samen te werken met de nationale autoriteiten en Europol.

Frontex helpt ook terrorisme te bestrijden door de lidstaten bij te staan in het verscherpen van controles aan de buitengrenzen en door hen te steunen in het opsporen van mogelijke terroristische strijders uit het buitenland. De functionarissen die Frontex inzet, worden opgeleid om personen op te sporen die in verband kunnen worden gebracht met terrorisme.

Rol van Frontex bij opsporings- en reddingsoperaties

Deelname aan opsporings- en reddingsoperaties is altijd al een prioriteit voor Frontex geweest en is vastgelegd in de EU-verordening tot oprichting van de Europese grens- en kustwacht. Frontex is verplicht technische en operationele bijstand op zee te verlenen ter ondersteuning van reddingsacties die zich kunnen voordoen tijdens grensbewakingsoperaties.

Opsporings- en reddingsactiviteiten zijn ook een specifieke doelstelling binnen het operationele plan van elke Frontex-operatie op zee.

Tussen 2015 en 2017 heeft Frontex 280 000 mensen op de Middellandse Zee helpen redden.

Grondrechten

Bij alle activiteiten van Frontex staat het respecteren en beschermen van de grondrechten centraal. Voordat ze worden ingezet, worden medewerkers van het Agentschap en nationale functionarissen die deelnemen aan Frontex-operaties, opgeleid op het gebied van grondrechten en toegang tot internationale bescherming. De verplichting om potentiële schendingen van grondrechten te vermelden, wordt in elk operationeel plan geïntegreerd.

Een grondrechtenfunctionaris is onafhankelijk in de uitvoering van al zijn/haar taken, brengt rechtstreeks verslag uit aan de raad van bestuur en werkt samen met het Adviesforum voor de grondrechten. Het Adviesforum staat de uitvoerend directeur en de raad van bestuur met onafhankelijk advies bij op het gebied van grondrechtenvraagstukken. Het bestaat uit drie vaste leden, drie internationale organisaties en negen maatschappelijke organisaties die voor een termijn van drie jaar worden geselecteerd.

Permanente leden:

Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten (FRA)
Europees Ondersteuningsbureau voor asielzaken (EASO)
Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Vluchtelingen (UNHCR)

Internationale organisaties:

Raad van Europa (RvE)
Internationale Organisatie voor Migratie (IOM)
Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE)

Maatschappelijke organisaties die thans vertegenwoordigd zijn:

AIRE Centre
Amnesty International European Institutions Office (AI-EIO)
Caritas Europa
Kerkelijke Commissie voor migranten in Europa (CCME)
Europese Raad voor vluchtelingen en in ballingschap levenden (ECRE)
Internationale Commissie van Juristen (ICJ)
Jezuïtische vluchtelingendienst (JRS)
Platform voor internationale samenwerking inzake migranten zonder verblijfsvergunning (PICUM)
EU-kantoor van het Rode Kruis (RCEU)

Vragen met betrekking tot de gebieden die onder de bevoegdheid van het Bureau voor de grondrechten vallen, moeten worden verzonden aan FRO@frontex.europa.eu

Klachten

In overeenstemming met de verordening betreffende de Europese grens- en kustwacht, heeft het Agentschap een klachtenmechanisme opgezet, zodat iedereen die van mening is dat zijn/haar rechten op enigerlei wijze door Frontex zijn geschonden, daarvan melding kan maken.

Indien u van mening bent dat uw rechten zijn geschonden door de handelingen van een medewerker die bij een Frontex-activiteit betrokken is, kunt u een klacht indienen.

Klachten moet schriftelijk worden ingediend, maar dit kan namens u ook door iemand anders worden gedaan, bijvoorbeeld een familielid of een advocaat. Uw klacht mag in elke taal worden opgesteld.

Om een klacht in te dienen, volgt u deze link.

Transparantie en informatie

Verzoeken om informatie

Verzoeken om informatie, algemene en specifieke vragen over (het werk van) Frontex, verzoeken om gesprekken, verzoeken om statistische gegevens, of vragen over verslagen die op onze website zijn gepubliceerd, kunnen worden verstuurd naar:

question@frontex.europa.eu

Mediaverzoeken:

press@frontex.europa.eu

Openbare toegang tot documenten

Rechtskader
Het beginsel van transparantie en de rechten van individuele personen op toegang tot documenten van EU-organen zijn vastgelegd in zowel artikel 15 van het VWEU als artikel 42 van het Handvest van de grondrechten van de EU en worden uitgevoerd middels Verordening (EG) nr. 1049/2001 van het Europees Parlement en de Raad van 30 mei 2001 inzake de toegang van het publiek tot documenten van het Europees Parlement, de Raad en de Commissie (Verordening (EG) nr. 1049/2001).

Het verband tussen Verordening (EG) nr. 1049/2001 en het Frontex-kader wordt opnieuw benadrukt in artikel 74 van de verordening betreffende de Europese grens- en kustwacht.

Het interne kader voor openbare toegang tot documenten van Frontex is vastgesteld bij Besluit nr. 25/2016 van de raad van bestuur van Frontex van 21 september 2016.

Aanvragen
Iedere EU-burger en iedere natuurlijke of rechtspersoon met verblijfplaats of statutaire zetel in de EU heeft het recht op toegang tot documenten van Frontex, mits wordt voldaan aan de voorwaarden die zijn vastgesteld in Verordening (EG) nr. 1049/2001.

Om aan te tonen dat u het recht hebt om toegang tot de documenten aan te vragen, moet u een identiteitsbewijs/bewijs van uw volmacht voor een rechtspersoon met verblijfplaats of statutaire zetel in de EU overleggen.

Gelieve uw verzoek in te dienen als bijlage bij een e-mail in pdf-, ASICE-, ADOC-, BDOC- of EDOC-formaat, digitaal ondertekend door middel van een gekwalificeerde elektronische handtekening in overeenstemming met de eDIAS-verordening (Verordening (EU) nr. 910/2014). Kunt u geen gebruikmaken van deze vorm van identificatie, dan wordt u verzocht een ID-kaart/paspoort/verblijfsvergunning voor de EU (natuurlijke personen) in te dienen, of de registratie van uw entiteit in een EU-lidstaat vergezeld van een volmacht die u het recht geeft namens deze entiteit te handelen (rechtspersonen).

Zorg dat uw aanvraag zo nauwkeurig mogelijk is, zodat het voor Frontex duidelijk is tot welk(e) document(en) u toegang hebt aangevraagd.

Aanvragen kunnen per post of e-mail worden ingediend bij:
Transparantiebureau
Frontex
Pl. Europejski 6
00-844 Varsovia
Polonia
pad@frontex.europa.eu o frontex@frontex.europa.eu

Verwerking

Uw aanvraag, voorzien van het vereiste bewijs dat u in aanmerking komt, wordt binnen 15 werkdagen vanaf de registratie van uw aanvraag bevestigd en verwerkt.
In uitzonderlijke gevallen kan deze termijn met 15 werkdagen worden verlengd.
Frontex reageert schriftelijk.
Indien uw aanvraag volledig of gedeeltelijk wordt afgewezen, zal Frontex dit besluit onderbouwen.
Binnen 15 werkdagen na ontvangst van de reactie waarin Frontex aangeeft de toegang geheel of gedeeltelijk te weigeren, kunt u via een confirmatief verzoek een aanvraag indienen voor heroverweging van het oorspronkelijke besluit van Frontex.

Gegevensbeschermingsverklaring
De verantwoordelijke voor de verwerking is het Transparantiebureau dat bij Besluit nr. 25/2016 van de raad van bestuur van 21 september 2016 is opgericht. Fysieke en e-mailadres: Pl. Europejski 6 (00-844 Warschau- PL); e-mail: pad@frontex.europa.eu.

De functionaris voor gegevensbescherming kan worden gecontacteerd via dataprotectionoffice@frontex.europa.eu.

Voor de naleving van Verordening (EG) nr. 1049/2001 is verwerking van de persoonsgegevens door de verwerkingsverantwoordelijke noodzakelijk.

De ontvangers van de gegevens zijn speciaal hiervoor aangewezen personeelsleden van Frontex die aanvragen voor openbare toegang tot documenten verwerken. Er vindt geen internationale gegevensoverdracht plaats. De gegevens worden opgeslagen voor een termijn van vijf jaar, vanaf het moment van het afsluiten van het bestand.

Aanvragers hebben het recht hun gegevens te raadplegen, rectificeren, beperken, er bezwaar tegen aan te tekenen en deze te wissen, evenals te verzoeken om overdracht van de gegevens. Aanvragers kunnen hun rechten uitoefenen via het Transparantiebureau en kunnen een klacht indienen bij de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming.

De verstrekking van gegevens is een wettelijke verplichting van Verordening (EG) nr. 1049/2001. Wanneer wordt nagelaten gegevens te verstrekken, zal een aanvraag niet-ontvankelijk worden verklaard.

Er wordt geen geautomatiseerd besluitvormingsproces of profilering uitgevoerd.