Βασικές αρμοδιότητες

Ο Οργανισμός παρέχει αξιωματούχους επιβολής του νόμου από τα κράτη μέλη και τις συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν, μαζί με σκάφη, αεροσκάφη και εξοπλισμό επιτήρησης των συνόρων, σε περιοχές των εξωτερικών συνόρων που χρήζουν πρόσθετης συνδρομής. Εκτός από τον έλεγχο των συνόρων, οι επιχειρήσεις του Frontex καλύπτουν καθήκοντα που σχετίζονται με τη θαλάσσια ασφάλεια, τους ελέγχους ασφαλείας, την έρευνα και διάσωση, και την προστασία του περιβάλλοντος.

Ο Frontex αξιολογεί τους κινδύνους για την ασφάλεια των συνόρων της ΕΕ. Διαμορφώνει μια εικόνα για τις μορφές και τις τάσεις σε ό,τι αφορά την παράτυπη μετανάστευση και τις διασυνοριακές εγκληματικές δραστηριότητες στα εξωτερικά σύνορα. Ο Οργανισμός κοινοποιεί τα πορίσματά του στις χώρες της ΕΕ και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα χρησιμοποιεί για τον σχεδιασμό των μελλοντικών του δραστηριοτήτων. Όλες οι δραστηριότητες του Frontex διαμορφώνονται βάσει ανάλυσης κινδύνων.

Ο Frontex παρακολουθεί σε μόνιμη βάση τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκδίδοντας ενημερώσεις και προειδοποιήσεις προς τα κράτη μέλη της ΕΕ και τις συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και άλλους οργανισμούς.

Ο Οργανισμός διενεργεί ετήσιες αξιολογήσεις της ικανότητας και της ετοιμότητας κάθε κράτους μέλους και συνδεδεμένης χώρας Σένγκεν να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις στα εξωτερικά του/της σύνορα, περιλαμβανομένων των μεταναστευτικών πιέσεων. Ο Frontex τοποθετεί αξιωματικούς συνδέσμους σε κράτη μέλη της ΕΕ με στόχο να μπορεί να διατηρεί ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης όσον αφορά τον έλεγχο των συνόρων σε επίπεδο ΕΕ.

Ο Οργανισμός υποστηρίζει τη συνεργασία των αρμόδιων για την επιβολή του νόμου αρχών, των οργανισμών της ΕΕ και των τελωνείων στα θαλάσσια σύνορα. Τα σκάφη και τα αεροσκάφη που αναπτύσσονται στο πλαίσιο των επιχειρήσεών του συλλέγουν επίσης και κοινοποιούν πληροφορίες σχετικά με τον έλεγχο της αλιείας, την ανίχνευση ρύπανσης και τη συμμόρφωση προς τους κανονισμούς για τη θάλασσα.

Ο Οργανισμός κοινοποιεί στις ενδιαφερόμενες εθνικές αρχές, στην Ευρωπαϊκή Αστυνομική Υπηρεσία (Europol) και σε άλλους ευρωπαϊκούς οργανισμούς τις πληροφορίες που συλλέγει στα σύνορα. σχετικά, μεταξύ άλλων, με άτομα που είναι ύποπτα για συμμετοχή σε εγκληματικές δραστηριότητες, όπως η παράνομη διακίνηση μεταναστών, η εμπορία ανθρώπων ή η τρομοκρατία.

Ο Frontex διαδραματίζει ολοένα σημαντικότερο ρόλο στη επιστροφή ατόμων που δέν μπορούν να παραμεινουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις χώρες καταγωγής τους. Ο Οργανισμός συνδράμει τα κράτη μέλη στον συντονισμό και τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων επιστροφής, αλλά έχει επίσης τη δυνατότητα να ξεκινά τέτοιες επιχειρήσεις με δική του πρωτοβουλία.  Για τον σκοπό αυτόν, ο Frontex μπορεί να ναυλώνει πτήσεις και να κάνει κρατήσεις θέσεων σε εμπορικές πτήσεις. Ο Οργανισμός συνδράμει ακόμη στην έκδοση των αναγκαίων ταξιδιωτικών εγγράφων για τον τη επιστροφή παράτυπων μεταναστών και στην παροχή εμπειρογνωμόνων που βοηθούν στις επιχειρήσεις επιστροφής.

Η συνεργασία με χώρες εκτός της ΕΕ και του χώρου Σένγκεν αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της εντολής του Frontex και μια από τις στρατηγικές προτεραιότητες του Οργανισμού. Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων (IBM), ο Frontex αναπτύσσει και διατηρεί δίκτυο συμπράξεων με συνοριακές αρχές κρατών εκτός ΕΕ, ιδίως δε κρατών που συνορεύουν με την ΕΕ και χωρών καταγωγής και διέλευσης των μεταναστών. Ο Οργανισμός τοποθετεί επίσης αξιωματικούς συνδέσμους σε χώρες εκτός ΕΕ που επηρεάζονται από την παράτυπη μετανάστευση.

Ο Frontex είναι σε θέση να αποστέλλει άμεσα προσωπικό συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής και εξοπλισμό σε κράτη μέλη της ΕΕ και συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν που αντιμετωπίζουν καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης στα εξωτερικά τους σύνορα. Τα κράτη μέλη οφείλουν να παρέχουν έως 1500 υπαλλήλους από την εφεδρεία ταχείας αντίδρασης κατόπιν αιτήματος του Οργανισμού.

Ο Frontex φέρνει σε επαφή εμπειρογνώμονες ελέγχου των συνόρων με τους κλάδους της έρευνας και της βιομηχανίας έτσι ώστε οι νέες τεχνολογίες να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των αρχών που είναι υπεύθυνες για τον έλεγχο των συνόρων.

Ο Frontex αναπτύσσει κοινά πρότυπα κατάρτισης για τις συνοριακές αρχές, με στόχο την εναρμόνιση της εκπαίδευσης των συνοριοφυλάκων και των ακτοφυλάκων στην ΕΕ και τις συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν. Αυτό αποσκοπεί στην εφαρμογή ενιαίων προτύπων ελέγχου των συνόρων για τους ταξιδιώτες που διέρχονται τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Δίνει επίσης τη δυνατότητα στους συνοριοφύλακες και τους ακτοφύλακες από διάφορες χώρες να συνεργάζονται αποτελεσματικά όταν συμμετέχουν σε επιχειρήσεις του Frontex.

Ο Frontex διαδραματίζει καίριο ρόλο στη θέσπιση του νέου Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών και Αδειοδότησης Ταξιδιού (ETIAS). Το 2023, μόλις τεθεί σε λειτουργία το σύστημα, οι ταξιδιώτες από περισσότερες από 60 χώρες, που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης, θα πρέπει να υποβάλουν αίτηση για άδεια ταξιδίου ETIAS προτού ξεκινήσουν το ταξίδι τους στον ευρωπαϊκό χώρο Σένγκεν. Ο Frontex είναι υπεύθυνος για τη φιλοξενία της κεντρικής μονάδας ETIAS, η οποία θα λειτουργεί σε 24ωρη βάση - 7 ημέρες την εβδομάδα για την επεξεργασία των αιτήσεων, σε στενή συνεργασία με τις εθνικές μονάδες των κρατών μελών, και για την παροχή στήριξης τόσο στους ταξιδιώτες όσο και στους μεταφορείς.